Zelf ijsbaan maken – tips & Tricks

Oké… dit artikel is vast niet voor iedereen. Maar ik ben zo enthousiast over het bouwen van onze eigen ijsbaan, dat ik het toch ga opschrijven.  De tips en tricks om zelf je eigen ijsbaan te maken. Al heb je niet perse heel veel ruimte nodig om een (kinder) ijsbaan te maken. Maar goed je ontkomt niet aan de benodigde m2 voor een beetje ijsbaan.

Zelf ben ik gek op wat uitprobeersels (en mijn man wordt er gek van ;)). Zo maakte we ooit in Corona ons eigen do it yourself endless pool en is nu de ‘schaatsbaan’ aan de beurt.

Een schaatsbaan… het is december 2022 en ze voorspellen slechts een week goede vorst. Te weinig om wateren dicht te laten vriezen, maar net genoeg voor buiten ijsbanen wel te laten bevriezen. De pech, er zit er geen enkele in de buurt. En al rij je er heen ze zijn vaak heel druk of je moet lid zijn. Niet ideaal met 3 kleine kinderen, waarvan er 2 nog niet kunnen schaatsen. 

Dus dacht ik, dat gaan we anders doen. We maken gewoon zelf een ijsbaan! Hoe leuk voor de kinderen. Nou dat was makkelijker gezegd dan gedaan. Sterker nog in 24u bouwde we 3 ijsbanen. 1 mislukte, 1 was ‘oke’ en de derde werd een topper. In dit artikel neem ik je mee in onze spoedcursus DIY ijsmeester worden. Hoe bouwde wij onze eigen ijsbaan (in een minimale vorstperiode).

Oke, eerlijk is eerlijk, we kregen hulp van een Friese hobby ijsmeester, die we af en toe konden bellen. Want sommige tips hadden we zelf niet kunnen bedenken. Bij deze dus dit artikel, voor als jij geen hulplijn hebt met Friesland ;). 

Zelf ijsbaan maken, in 4 stappen

Stap 1: Locatie kiezen

Locatie kiezen is natuurlijk mede afhankelijk van hoeveel ruimte je überhaupt beschikbaar hebt. In ons geval is dat meer dan genoeg.

Grootte van de ijsbaan

Hoe groot wil je gaan bouwen? Dat is de eerste keuze. Hoeveel plek heb je en wat is het formaat grondzeil dat je ter beschikking hebt. Wij bouwde zelf een ijsbaan van 6x10m. 

Waterpas

Het helpt als je locatie waterpas is. Voor een kleinere ijsbaan is dat makkelijker te realiseren dan voor grotere oppervlaktes. Hoe vlakker dus je locatie, hoe beter. Loopt je locatie toch af en heb je geen keus. Dan kan het wel, alleen zal het langer duren voordat je de bodem evenredig goed krijgt. Of die tijd er is, is afhankelijk van de weersvoorspellingen.

Harde ondergrond of gras

We experimenteerde ook met een gras ondergrond en een harde ondergrond. De harde ondergrond werkt beter. Je hebt minder ijs nodig om een voldoende stabiele laag te komen. Met gras heb je iets meer beweging in de bodem, maar is ook prima te doen. Maai wel je gras zo kort mogelijk. Zodat hij zo strak en vlak mogelijk ligt. Op de harde ondergrond vriest het water ook beter aan, dan op een grasondergrond. Heb je dus te kiezen, dan liever op straatwerk, asfalt, beton.

Andere overwegingen

Hoe meer beschutting, hoe beter het aanvriest. Een open veld heeft meer te maken met wind (geeft beweging in het water) en dus minder snel ijs. En hoe minder bomen er omheen, hoe minder vervuiling. Ondanks dat het winter is zullen er wellicht nog wat verdwaalde bladeren zijn. Die wil je zo min mogelijk in je eigen schaatsbaan.

Stap 2: Benodigde materialen

Oke, je hebt je locatie, wat heb je nu eigenlijk nodig voor zelf ijsbaan maken? Niet zoveel eigenlijk:

Grondzeil

De baan bouw je op vanuit een grondzeil, zonder zeil kan ook werken als je water echt nergens heen kan, maar met zeil werken is vele malen makkelijker.

Ga voor zeil in een lichte kleur!

De kleur zwart absorbeert warmte en wit doet dit vele malen minder. De witte ijsbaan zal dus ietsjes beter aanvriezen dan zwart, maar het zijn kleine verschillen. Als je dus wat te kiezen hebt ga voor wit. Ook op het zwarte zeil vriest het water minder snel aan, dan op wit / licht zeil.

In ons geval was de eerste ijsbaan van wit zeil (transparante bouwfolie) en de tweede van zwarte vijverfolie. Deze werd 6x10m. Ik was vrij afhankelijk van de winkel. Want de beste man wist me te vertellen dat hij niet zoveel vijverfolie verkoopt in de winter ;). Ik had dus weinig keus als ik een grote baan wilde (en die wilde ik).

De zwarte vijverfolie kostte voor 6x10m € 220,-. Niet goedkoop, maar kun je wel de rest van je leven een ijsbaan maken (of een vijver, of een sop glijbaan in de zomer, genoeg kansen dus). Maar als je wel wat te kiezen hebt, ga dan zeker voor wit grondzeil.

• Ga naar vijverfolie op Bol.com
• Ga naar transparante bouwfolie op Bol.com

Kantplank / kantopsluiting

Naast het zeil heb je uiteraard iets nodig om het zeil in op te sluiten zodat je een bak met water kunt creëren. Een kantplank is daarin handig. Zelf probeerde we zoveel mogelijk te werken met materialen die we nog hadden. Dus bouwde we een rand van hout in combinatie met stenen. Je hebt niet veel hoogte nodig. De bak vult zich maar met enkele centimeters.

Tuinslang

Klinkt logisch, maar is het niet perse. Als je de buitenkraan afsluit, maar je laat de tuinslang toch buitenhangen kan het zijn dat de slang toch wat geblokkeerd is met ijs.  Een tuinslang die vorstvrij is opgeborgen voorkomt de eerste frustratie. Ook als je tussendoor de slang uit zet, deze vorstvrij opruimen.

Stap 3: De aanleg van zelf ijsbaan maken

Oke, je materialen liggen klaar, de bak is gebouwd. Tijd om de boel onder te laten lopen. Er zijn drie methodes om je ijsbaan te vullen.

Vullen en wachten

De eerste is gewoon tuinslang erin en een laag water. Onze 6x10m was gevuld in 3 uurtjes. Daarna ga je wachten tot de ijslaag dik genoeg is om op te schaatsen. Deze methode heeft 1 groot voordeel. Het is de minst tijdsintensieve van de drie mogelijkheden. Het werkt ook uitstekend als je voldoende geduld hebt en genoeg vorstdagen in het verschiet zijn.

Laag voor laag opbouwen

De tweede optie is laag voor laag op te bouwen. Dit is de methode die professionele schaatsbanen of ijsmeesters gebruiken. Ze bouwen de ijslaag mm voor mm op. Dus je vult een beetje, wacht tot het enigszins bevroren is en vult weer een beetje. Je voorkomt zo dat er water onder de ijslaag komt. De ijslaag is van begin af massief. Van bovenaf vriest namelijk harder aan, dan dat je wacht tot water eronder bevriest.

Deze methode werkt top. Maarrr.. De gemiddelde hobby DIY ijsmeester heeft geen zin om heel de nacht hiermee bezig te zijn. Het vergt veel werk (continu ook tuinslang helemaal opruimen) en de boel egaal houden kan ook wat lastiger zijn. Al kun je dat laatste altijd weer goed dweilen.

Vullen en onderstaand water laten weglopen

De laatste methode gebruikte wij. Het is een combinatie van bovenstaande twee en wordt ook professioneel zeer veel toegepast (met iets beter materiaal dan). Je vult de bak met een cm of 5-6 water en laat er een eerste goede laag ijs ontstaan. Daarna laat je het water wat nog ONDER het ijspakket zit, weglopen. Hoe minder water er namelijk onder het ijs is, hoe minder dit water kan gaan bewegen. Zeker als je de baan gaat belopen is vloeistof eronder funest. Het bewegende water maakt de ijslaag instabiel. Je zakt er dus sneller doorheen. En dag ijsbaan ;).

Je haalt dus een klein beetje van je rand weg om het onderstaande water weg te laten lopen. Doe dit met beleid. De ijslaag zal door het verlies van de wateronderlaag gaan breken. Geen zorgen, dit maak je later weer goed. Als het meeste water eruit is, sluit je de bak opnieuw af en ga je van bovenaf rustig weer water toevoegen. Bij voorkeur laag voor laag, zodat je geen ijs – water – ijs lagen krijgt. Dit is een arbeidsintensieve methode, maar wel de snelste methode om in een korte tijd een compacte massieve ijslaag te krijgen.

Welke ijsdikte heb je nodig?

Hoe dik het ijs moet zijn om ook echt te kunnen schaatsen is afhankelijk van de onderlaag en het gebruik. Ligt het ijs massief op de onderlaag, dus geen bewegend water, heb je echt maar heel weinig nodig. Op natuurijsbanen met een asfalt onderlaag schaatsen ze al vanaf 1,5cm. Voor een marathon gaan ze uit van 3cm massief ijs, dus geen water eronder, maar ijs op de harde onderlaag.

Heb je wel (bewegend) water onder je ijs, dan heb je meer centimeters nodig. Een gemiddelde man heeft al snel 4cm nodig. Kindjes kunnen af met minder en ook de hoeveelheid personen is van belang.

Hoe harder dus de ondergrond, hoe minder ijs je nodig hebt.